Logo Historisch Centrum Leeuwarden

leeuwarden artikel link leeuwarden artikel link
 
Uw zoekacties: Documentatiecollectie bijeengebracht door de Stifting Grou, 1784-2010

3104 Documentatiecollectie bijeengebracht door de Stifting Grou, 1784-2010

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inventaris
I. Inleiding
3104 Documentatiecollectie bijeengebracht door de Stifting Grou, 1784-2010
I.
Inleiding
“Der sille net folle doarpen wêze dy’t – ek bûten it eigen plak – sa sterk de bân mei it eigen libben en it eigen forline oanhâlde”, zo stelde de Leeuwarder Courant vast tijdens een reünie van oud-Grouwsters in Leeuwarden in november 1965. Onder de deelnemers bestond een opvallende belangstelling voor de historie van Grouw, waarover een lezing en een diapresentatie werd verzorgd door Catharinus Hoekema en Sybren van der Vlugt.

Enkele maanden na de reünie voor oud-dorpelingen was dezelfde Van der Vlugt betrokken bij de oprichting van de Stifting Grou. Ook Catharinus Hoekema’s broer Teake Binnert Hoekema – Frisist en hoogleraar Nedersaksische dialecten in Groningen – stond aan de wieg van de nieuwe stichting. Het bestuur bestond verder uit de (oud-)Grouwsters Louw Atema, Lieuwe Brolsma, Feike Dokter, Durk van der Mei en Sierd Westra.

De statuten van de Stifting Grou werden in januari 1965 gepasseerd en stelden dat de stichting diende om het eigene van het dorp Grouw te behouden en om de band tussen (oud-)inwoners te versterken. “Se sil dat doel neistribje troch it hâlden fan gearkomsten en útstallingen, it sammeljen fan alles hwat fan wearde is foar de skiednis fan Grou en syn ynwenners en net op oare wize foar de takomst goed biwarre bliuwe kin, en it yn it ljocht jaen of stypjen fan publikaesjes dy’t strike mei it doel fan ‘e stifting”, aldus de Leeuwarder Courant.
Kort na de oprichting werd begonnen met de opbouw van een indrukwekkende documentatieverzameling. Na ruim een jaar werd ook gestart met publieksactiviteiten. In oktober 1966 vond onder leiding van Teake Hoekema en Oebele Santema een eerste cursus over oud-Grouw in het Gereformeerde verenigingsgebouw “De Boei” plaats. Aan de acht lessen over het ontstaan en de ontwikkeling van het dorp, markante inwoners en het leven van eertijds deden ongeveer veertig cursisten mee, sommigen van hen woonachtig te Leeuwarden, Drachten en Sneek. De cursus was een groot succes en werd in latere jaren herhaald.

Ook andere activiteiten konden op een goede publieke belangstelling rekenen. De Stifting Grou verzorgt vanaf de oprichting jaarlijks zo’n 3 á 4 ledenavonden, met diapresentaties, wetenschappelijke lezingen, praatjes van bekende (oud-)Grouwsters en zo nu en dan een kennisquiz. Bij het 50-jarig bestaan van de Stichting in 2015 bleek dat dergelijke bijeenkomsten nog altijd een zeker populariteit bij de Grouwsters genieten.

Zeker de eerste jaren na de oprichting manifesteerde de Stifting Grou zich ook met enige regelmaat in het publieke debat. In 1969 bepleitte het bestuur het invoeren van Friestalige straatnamen in Grouw; iets waarover al sinds de jaren ’50 werd gediscussieerd. Het pleidooi vond opnieuw geen gehoor bij de gemeenteraad; de Grouwster Kievitstraat bleef zijn naam behouden en zou nooit Ljipstrjitte gaan heten.
Een jaar eerder, in 1968, had de Stifting Grou zich ook sterk opgeworpen als belangbehartiger voor het behoud van monumenten in Idaarderadeel. De nieuwe Monumentenwet kon in de ogen van het college van Burgemeester en Wethouders maar weinig genade vinden. Burgemeester Kees Vrijling was van mening dat de monumentenstatus hinderlijk was en een remmende werking had op de uitbreiding van boerenbedrijven en het saneren van verpauperde dorpskommen. Het college van Burgemeester en Wethouders stelde daarom in januari 1968 aan de gemeenteraad voor om de ontwerplijst van monumenten, waarop op dat moment 51 panden prijkten, met de helft in te korten. Alleen al in het dorp Grouw zou het aantal beschermde monumenten van 22 teruggebracht moeten worden naar 4.

De monumentencommissie die door Stifting Grou was ingesteld ageerde fel tegen het gemeentelijke voornemen. De leden van de commissie – huisarts Symen Auke Schoustra, officier van justitie Gerard Rudolf Nubé, vice-president van het gerechtshof Arend Hilbingh Prins en Hilda Elizabeth van der Veer-Ferwerda – schreven raad en college een uitvoerig pleidooi vóór de toekenning van de monumentenstatus aan beeldbepalende historische gebouwen. Burgemeester Vrijling kwalificeerde hun schrijven als ‘arrogant’ en vond dat “we ervoor [moeten] oppassen dat we van het platteland geen museum maken.”
In maart 1968 werd uiteindelijk een bijzonder schrale monumentenlijst door de gemeenteraad vastgesteld. In de betreffende raadsvergadering sneerde de burgemeester nogmaals naar de “onzakelijke luchtfietsers die alles willen bewaren en maken dat er veel verzet tegen Monumentenzorg bestaat.” Desondanks waren de inspanningen van de commissie monumentenzorg niet voor niets geweest. Door de gesprekken met Burgemeester en Wethouders was het onderwerp monumentenzorg bij de gemeente wel op de kaart gekomen.

Vanuit de Stifting Grou hield het onderwerp ook na 1968 de aandacht. De monumentencommissie, die in de jaren ’60 deel uitmaakte van de Stichting, werd in 1970 omgevormd naar een zelfstandige stichting. In de eerste helft van de jaren ’70 zorgde de Monumentenstichting Idaarderadeel onder andere voor de vakkundige restauratie van beeldbepalende bouwwerken zoals het Poartehûs en het pand Waachshaven 2.

Door de verzelfstandiging van de Monumintestifting Idaerderadiel richtte de Stifting Grou zich vanaf de jaren ’70 meer op het verzorgen van de jaarlijkse publieksbijeenkomsten en het opbouwen van de documentatiecollectie. In de loop der jaren werden tientallen strekkende meters aan documenten vergaard. Het ging daarbij om drukwerken zoals affiches, programmaboekjes en (gemeente)gidsen, om boeken en om aantekeningen met memoires of resultaten van verricht historisch onderzoek.
Een enkele maal werden volledige archieven aan de Stifting Grou aangeboden, zoals dat van de Krite Grou, de zeilvereniging KWV “Frisia” of de gymnastiekvereniging “Sport Staalt Spieren”. Naast het papieren materiaal verzamelde de Stifting Grou ook duizenden foto’s. Een belangrijke bijdrage aan de fotocollectie werd geleverd door J. van Stralen te Deventer, die in 1996 zijn verzameling foto’s, dia’s en negatieven van oud-Grou bij de Stichting onderbracht.

De documentatieverzameling was decennialang ondergebracht op het Grouster Raadhuis, waar de Stifting Grou een eigen vergader- en documentatiekamer had. De verbouwing van het Raadhuis tot notariskantoor noopte de Stichting ertoe om het materiaal elders onder te brengen. In 2012 is de documentatieverzameling, met de daarin opgenomen archieven van een aantal Grouwster verenigingen, overgedragen aan de gemeente Boarnsterhim. De collectie verhuisde in eerste instantie naar het gemeentelijke archiefdepot aan de J.W. de Visserwei 10 in Grouw. Omdat de gemeente Boarnsterhim per 1 januari 2014 werd heringedeeld met de gemeente Leeuwarden, ging de collectie in 2013 opnieuw op transport. Het documentatiemateriaal werd in september van dat jaar ondergebracht bij het Historisch Centrum Leeuwarden, waar het eind 2015 en begin 2016 is bewerkt.

De bewerking heeft zich geconcentreerd op het rubriceren en beschrijven van het door de Stifting Grou verzamelde materiaal. Ingevolge het herkomstbeginsel zijn de archieven van zelfstandige archiefvormers, die oorspronkelijk in de collectie waren ondergebracht, daarvan afgescheiden en afzonderlijk geïnventariseerd. Ook een beperkte hoeveelheid foto’s die in de collectie was opgenomen is daarvan afgezonderd en ondergebracht in de collectie beeldmateriaal van het HCL. Uit de verzameling is niet vernietigd.

Kenmerken

Datering:
1784-2010
Auteur:
A. Tuinhout
Soort toegang:
inventaris
Omvang:
4,9 m1
Citeerinstructie:
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste eenmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Historisch Centrum Leeuwarden. Toegang 3104 Documentatiecollectie bijeengebracht door de Stifting Grou, 1784-2010
VERKORT:
NL-LwnHCL 3104
Categorie: