Logo Historisch Centrum Leeuwarden

leeuwarden artikel link leeuwarden artikel link
 

In het najaar van 2024 werd op de zolder van het Sint Anthoon een groot schilderij gevonden. Niemand wist precies wat erop stond en wat de link met het Gasthuis was. De handtekening en datering waren moeilijk te lezen, maar na onderzoek bleek dat Aldert Jacobs van der Poort het in 1805 had geschilderd. In een archiefstuk uit datzelfde jaar stond een belangrijke aanwijzing: het bestuur van het Gasthuis betaalde hem 40 gulden voor een schoorsteenstuk. Uit andere documenten werd duidelijk dat het schilderij bedoeld was voor de schouw in een nieuwe vergaderzaal voor de voogden.

Volgens een aantekening in de oorkonden van het Sint Anthoon, geschreven door stadshistoricus Wopke Eekhoff, laat het schilderij een groep mannelijke bewoners van het Gasthuis zien in de reventer, hun ontspanningsruimte. Eekhoff kende het schilderij nog op zijn oorspronkelijke plek.

Aldert van der Poort (1771-1807) kreeg rond diezelfde tijd een andere opdracht. Johannes van der Veen (1770-1850) vroeg hem om wandschilderingen te maken voor zijn nieuwe huis aan de Nieuwestad 119. Van der Veen werd in 1804 voogd van het Gasthuis, en waarschijnlijk gaf hij Van der Poort ook de opdracht voor het schoorsteenstuk.

De voorstelling op het schoorsteenstuk in de nieuwe vergaderzaal was anders dan de decoratie in de oude voogdenkamer. Daar hing een schilderij van de patroonheilige en tientallen portretten van voogden. Dit nieuwe schilderij liet echter bewoners van het Gasthuis zien. Zij vormden een informeel gezelschap van actieve heren die met elkaar spraken, informatie deelden of een bordspel speelden. Dit paste bij een moderne gedachte uit die tijd: sociale contacten hielpen zowel het individu als de samenleving vooruit.

Die ideeën werden gesteund door het vernieuwde bestuur van het Gasthuis. Dit bestuur bestond uit patriottische burgers uit Leeuwarden, die betrokken waren bij de revolutionaire democratische bestuursorganen in de stad en provincie. 

Omroep Fryslân gaf aandacht aan deze vondst in de uitzending van Hjoed op 5 februari. U kan hier deze uitzending terugkijken.

Het schilderij is vanaf zaterdag 8 februari te bewonderen in de nieuwe expositie 'de ouden tot nut, de zwakken tot stut' in het Historisch Centrum Leeuwarden. 

Schilderij op zolder SAG