Logo Historisch Centrum Leeuwarden

leeuwarden artikel link leeuwarden artikel link
 

In 1787 werd Easterlittens als volgt beschreven in de ’Tegenwoordige Staat der Vereenigde Nederlanden; veertiende deel; vervattende het vervolg der beschryving van Friesland’.

OOSTERLITTENS, een dorp van maatigen omtrek, hebbende 28 stemmen, is zeer vermaaklyk aan de Sneeker vaart gelegen. De naam des dorps geeft te gelegenheid genoegzaam te kennen, liggende hetzelve ten Oosten van de buurt Westerlittens, die in Hennaarderadeel, aan de Slagtedyk, gevonden wordt. Even ten Westen van de Kerkbuurt deezes dorps loopt de Bolswerder Trekvaart, door de Sneeker vaart, en aan 't Zuideinde der buurt is eene Valbrug, ten dienste der rydtuigen. Onder Oosterlittens behoort ook het Buurtje Wammerd, en het Tolhuis Hulkenstein, aan de Bolswerder vaart, daar een brug over deeze vaart ligt, en nog een andere over de Sneeker vaart.

Easterlittens - Google Streetview, augustus 2016: klik op de foto voor een digitale verkenningstocht.
Easterlittens - Google Streetview, augustus 2016: klik op de foto voor een digitale verkenningstocht.

In 419x Friesland, Van Slijkenburg tot Moddergat geeft de auteur - architectuur- en kunsthistoricus Peter Karstkarel - de volgende omschrijving:

Het terpdorp Easterlittens heeft zijn tegenhanger Westerlittens, een boerenbuurschap ten westen van Wommels. Easterlittens ligt bij een kruising van waterwegen, de vroeger belangrijke Bolswardervaart en Franekervaart. Bij de kruising van waterwegen is in 1888 een zuivelfabriek gesticht. De fabriek sloot omstreeks 1990 en is in 1997 gesloopt. De hoge schoorsteenpijp is met het stookhuis als monumentale herinnering bewaard gebleven. Binnen het dorp bepaalt de deels afgegraven hoge terp met flinke kerk en hoge toren het beeld. Het kerkhof wordt door linden omzoomd. Ten zuiden van de kerk ligt een door bebouwing omringd plein. Hier wordt ’s zomers het straatkaatsen beoefend. In de bebouwing is café Het Wapen van Friesland het markante hoogtepunt. Binnen pronkt de gelagkamer met wandschilderingen uit 1945 door kermisattractieschilder Hendrik Giesing.

Tussen plein en kerk en de oostelijke oever van de Franekervaart bestaat een wirwar aan steegjes met oude en minder oude huizen, huisjes en een hoog kaaspakhuis. Aan de vaart afwisselend een kade, overtuinen en particuliere tuintjes aan het water, waardoor een schilderachtig kruip door sluip door is ontstaan. Ten westen van de brug over de Franekervaart staan nog enkele rentenierswoningen en verderop liggen buurschappen met monumentale boerderijen: Wieuwens of Sprong en Skrins.

De Margareta-kerk is oorspronkelijk in de 12de eeuw gebouwd van tufsteen. De zuidgevel van de kerk bestaat uit gele kloostermoppen, maar ook velden tufsteen zijn bewaard gebleven. Er zijn grote spitsboogvensters en bouwsporen uit allerlei perioden. Het koor is halfrond gesloten. De noordgevel is levendig door veel bouwsporen: kleine romaanse vensters, een dichtgezette ingang met geprofileerde dagkanten. In de 15de eeuw is een sacristie tegen de kerk gebouwd. De forse toren is 19de-eeuws; de eerste steen is blijkens een gedenksteen in 1854 gelegd en hij is in 1902 hersteld. Hij bestaat uit drie geledingen en een achtzijdige, ingesnoerde spits. Op het kerkdak staat een spitse ruiter met angelusklokje. Het interieur onder het spitsbogige tongewelf dateert voornamelijk uit het midden van de 18de eeuw.

Links:

Dorpswebsite Easterlittens
Beschrijving op wikipedia
Heel veel informatie over Easterlittens (AlleCijfers.nl)