Logo Historisch Centrum Leeuwarden

leeuwarden artikel link leeuwarden artikel link
 
Uw zoekacties: Mairie Grouw, 1812-1816

3001 Mairie Grouw, 1812-1816

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inventaris
I. Inleiding
3. Gemeentelijke archieven
3.2. Lokatie en materiële conditie van de archieven
3001 Mairie Grouw, 1812-1816
I. Inleiding
3. Gemeentelijke archieven
3.2.
Lokatie en materiële conditie van de archieven
Precieze gegevens over de plaats waar de grietenij-archieven van Idaarderadeel tijdens het Ancien Régime waren opgeslagen ontbreken. Grietman en bijzitters hielden een- of tweewekelijks zitting in een lokaal in Roordahuizum en in het koor van de Sint Piterkerk te Grouw, maar of de archieven daar ook bewaard werden staat niet vast. Waarschijnlijk bevonden de registers zich af en toe ook ten huize van de grietman of van de grietenijsecretaris. In ieder geval was dat zo in 1563, toen grietman Feicke Dirks zich beklaagde dat de secretaris “het deelsrecesboek ofte register van dien altijt mit hem thuijs binnen Lieuwaerden draeght […] hoewel het boeck int deel altijd behoort te blyven.”

Duidelijk is dat de ingebruikname van de herberg “Het Wapen van Idaarderadeel” als grietenijhuis in 1833 naast “het houden van vergaderingen” ook “het bewaren van archieven” ten doel had. De archieven werden op verschillende plaatsen in het gebouw ondergebracht. In de inventarislijst van Jan van der Veen uit 1846 is onder meer sprake van drie “K.K.Kasten” – waarmee vermoedelijk de kadasterkamer wordt bedoeld – en een “Secretary kast”. Oudere archieven werden ook op de zolder geplaatst. Het gemeentebestuur liet daaraan in 1870 enkele bouwkundige verbeteringen aanbrengen, zodat “door de vernieuwing van het dak van het gemeentehuis […] er meerdere en betere ruimte voor berging van het oude archief beschikbaar [is], welke ruimte mede op voldoende wijze van het overblijvende deel van den zolder is afgesloten.” De verbouwing vormde meteen een aanleiding om overtollige bescheiden weg te gooien. Het college van Burgemeester en Wethouders besloot op 7 juni 1870 om “de Leeuwarder en Staatscouranten ouder dan 15 jaren en eenige oude rommel op den zolder van het gemeentehuis aanwezig te gelde te maken.”
Hoewel Burgemeester en Wethouders in 1876 nog aan Gedeputeerde Staten lieten weten dat “het archief […] in 1874 eene belangrijke verbetering [heeft] ondergaan en genoegzaam [is] verzekerd tegen gevaar van brand of andere schade”, zal de verhuizing van de archieven naar het pand Raadhuisstraat 15 in 1884 beslist een verbetering hebben betekend. Ook in het nieuwe gemeentehuis werd het archief in meerdere ruimten ondergebracht. De archiefinventaris die Jacob van der Laan in 1884 samenstelde vermeldt dat de archieven waren opgeslagen in een secretariekamer, een kadasterkamer, een archiefkamer en op de zolder.

Tot 1942, toen het nieuwe gemeentehuis aan de Stationsweg in Grouw in gebruik werd genomen, zijn de archieven aan de Raadhuisstraat gebleven. De oude behuizing voldeed de laatste jaren volstrekt niet meer aan de wensen van het groeiende gemeentelijk apparaat. Het gemis van een goede bewaarplaats voor de archieven werd, volgens de memorie van toelichting bij de gemeentebegroting van 1940, als hinderlijk ervaren: “[er] ontbreekt [in het in 1884 aangekochte en tot gemeentehuis bestemde herenhuis] een behoorlijke archiefbewaarplaats, waardoor het onmogelijk is het archief in een aan normale eischen beantwoordenden toestand te brengen.”

Het nieuwe raadhuis aan de Stationsweg was beter uitgerust. Het had in het souterrain een kleine archiefbewaarplaats, die was voorzien van een solide brandwerende deur. Desondanks bood het depot geen afdoende bescherming tegen alle denkbare calamiteiten. De archiefinspectie wees het college van Burgemeester en Wethouders in 1982 nog op de onwenselijke doorvoer van leidingen, die bij lekkage ernstige waterschade aan de archieven zouden kunnen veroorzaken. De voorgestelde aanpassing aan het depot werd in verband met de naderende gemeentelijke herindeling niet meer gerealiseerd.

In het voorjaar van 1984 verhuisden niet alleen de ambtenaren, maar ook de archieven vanaf de Stationsweg naar het nieuwe gemeentekantoor van Boarnsterhim aan de J.W. de Visserwei 10. Het gemeentehuis was daar voorzien van een betrekkelijk omvangrijk archiefdepot, waarin voldoende brandwerende maatregelen waren getroffen. Omdat het kantoor in het midden van de jaren ’70 oorspronkelijk was gebouwd voor Halbertsma’s houtfabriek, hadden archiefwettelijke eisen bij de realisatie van de archiefbewaarplaats geen rol gespeeld. Het depot aan de J.W. de Visserwei was, net als dat aan de Stationsweg, voorzien van doorvoerleidingen en ontbeerde een goede klimaatregeling.
De hoge temperatuur en luchtvochtigheid in de archiefbewaarplaats, die vooral in de zomermaanden extreme waarden kon bereiken, deed de archivalia geen goed. Bij de bewerking bleek dat de jarenlange slechte bewaaromstandigheden hun sporen hadden nagelaten. In de archieven werden veel verzuurde bladen, verroeste hechtmaterialen en hier en daar ook actieve schimmels aangetroffen. Eerst vanaf 2003 kon de materiële conditie van de archieven in fasen worden verbeterd. Sterk aangetaste stukken zijn aangeboden aan een restauratie-atelier en waar nodig gecacheerd, ontschimmeld, ontzuurd en opnieuw ingebonden. Alle archieven zijn herverpakt in ICN-gecertificeerde, zuurvrije verpakkingsmaterialen.

Voor het behoud van de archieven is de realisatie van een nieuwe archiefbewaarplaats in het gemeentekantoor aan de J.W. de Visserwei van groot belang geweest. Dit depot, dat in 2007 gereed kwam, werd gebouwd volgens de voorschriften van de Regeling Bouw en Inrichting Archiefruimten en Archiefbewaarplaatsen en bood daardoor voldoende bescherming tegen brand- en waterschade. Ook voorzag het in stabilisering van de temperatuur en de luchtvochtigheid door toepassing van een klimaatinstallatie.
De archieven van Idaarderadeel zijn slechts zeven jaar in het nieuwe archiefdepot opgeslagen geweest. Per 1 januari 2014 werd de gemeente Boarnsterhim opgeheven. De gemeentelijke herindeling impliceerde een splitsing van het grondgebied over de gemeenten Leeuwarden, Heerenveen, Súdwest-Fryslân en De Friese Meren. Alle gemeentelijke archieven zijn met ingang van 2014 aan de gemeente Leeuwarden overgedragen. Vooruitlopend daarop zijn de archieven van de gemeente Idaarderadeel in september 2013 overgebracht naar het Historisch Centrum Leeuwarden.

Kenmerken

Auteur:
A. Tuinhout
Soort toegang:
inventaris
Beschrijving:
Inventaris van het archief van de mairie Grouw
Omvang:
2,4 m1
Citeerinstructie:
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste eenmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Historisch Centrum Leeuwarden. Toegang 3001 Mairie Grouw, 1812-1816
VERKORT:
NL-LwnHCL 3001