Van oudsher speelde de Nederlands Hervormde kerk in de dorpsgemeenschappen in het Lage Midden van Friesland een prominente rol. Een blik op de bevolkingsstatistieken van de gemeente Rauwerderhem laat zien dat de Hervormden in Rauwerd altijd sterk vertegenwoordigd waren. In 1812 maakten zij 73,5 procent van de bevolking uit, in 1910 nog 65,6 procent.

Het dorp Irnsum was in religieus opzicht sterker gemêleerd. Het aantal Nederlands Hervormden was daar in 1812 met 40,4 procent van de bevolking niet onaanzienlijk, maar beduidend minder dan in de gemeentehoofdplaats. Met respectievelijk 32,9 procent en 26,7 procent waren ook de Rooms Katholieken en Doopsgezinden er aan het begin van de negentiende eeuw betrekkelijk sterk vertegenwoordigd. In 1910 was daarin nog weinig veranderd. De Hervormden maakten toen te Irnsum 42,9 procent van de bevolking uit, de Rooms Katholieken 31,1 procent en de Doopsgezinden 15,1 procent.

Sinds het einde van de zestiende eeuw waren Rauwerd en Irnsum verenigd in één kerkgemeente. De combinatie telde rond 1850 ruim 550 zielen en bezat in beide dorpen kerkgebouwen. Binnen de gemeente voerde Rauwerd, tevens hoofdplaats van Rauwerderhem, de boventoon.

Kort na 1860 begon de wens tot verzelfstandiging zich in Irnsum steeds sterker te manifesteren. De scheiding van Rauwerd werd in 1861 met het aanstellen van een eigen hulpprediker ingeluid. Het opheffen van de combinatie kreeg, na een langdurige procedure over de vaststelling van het predikantstraktement en de verdeling van de pastoralia, per 1 januari 1864 zijn beslag.

De Nederlands Hervormde gemeente Rauwerd ging daarna lange tijd als zelfstandige kerkgemeente verder. De toenemende ontkerkelijking in de twintigste eeuw noopte de gemeente tot het aangaan van nieuwe samenwerkingsverbanden. In 1935 werd een combinatie gevormd met Sijbrandaburen en Terzool, later volgden wisselende verbintenissen met Poppingawier, Irnsum en Mantgum.

De vooraanstaande rol die de Nederlands Hervormde kerk in het dorpsleven vervulde deed zich op vele vlakken gevoelen. Posities in de kerkvoogdij en de diakonie werden doorgaans vervuld door plaatselijke notabelen, zoals de burgemeester, middenstanders en herenboeren.

Het lot van de minder bedeelden in de samenleving lag voor een belangrijk deel in handen van de diakonie, die daartoe samenwerkte met het Burgerlijk Armbestuur. De diakenen bedeelden niet alleen in geld en natura, maar verzorgden ook de huisvesting van een aantal armlastigen in woningen aan de Buorren, It Kleaster en de Skoallestrjitte.

De kerkvoogdij was een belangrijke landeigenaar en verpachtte lange tijd twee zathen, thans Hegedyk 10 en Snitserdyk 3, met bijbehorende landerijen. Daarnaast beheerde zij tot 1879 de lagere school en later ook de bewaarschool, die oorspronkelijk in 1877 door de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen was opgericht.

Dat de kerkvoogden hun taak breder opvatten dan alleen het beheer van de kerkelijke vastgoederen, blijkt uit hun bijdrage aan meerdere infrastructurele werken. In 1888 werden gelden ter beschikking gesteld om de gehele dorpskom van Rauwerd van klinkerbestrating te voorzien en in 1911 bekostigde het college eveneens de demping van de oude haven. Ook de elektrische straatverlichting die in 1913 werd aangelegd, kwam op initiatief van de kerkvoogden tot stand.

Naast het beheer van landerijen, de school, de pastorie en een aantal woningen en bedrijfspanden in het dorp, droeg het college van kerkvoogden ook zorg voor het kerkgebouw aan Buorren 9. De huidige kerk werd op 10 september 1815 ingewijd en verving een bouwvallige middeleeuwse kerk met brede zadeldaktoren, die in het voorgaande jaar was afgebroken.

Hoewel de kerk van Rauwerd qua exterieur weinig opvallend is, bevat het interieur een aantal bijzonder fraaie elementen, waaronder een achttiende eeuwse herenbank, een doophek en preekstoel in rococo-stijl, een vroeg negentiende eeuws Hillebrand-orgel en rouwborden en grafstenen van de adellijke familie Van Eysinga.

Tot de kostbaarheden van de kerkgemeente behoort zeker ook het archief, dat in deze inventaris is ontsloten. Het grootste gedeelte ervan werd in 2008 in wanordelijke toestand in een aantal kisten in het kerkgebouw aangetroffen. Afgedwaalde registers bleken zich verder te bevinden bij de Dokumintekommisje Raerd en bij het Rijksarchief in Friesland, thans Tresoar.

Op initiatief van het college van kerkrentmeesters is het archief eind 2008 in bewaring gegeven bij het archief van de gemeente Boarnsterhim. Daar zijn de verschillende onderdelen ingevolge het archivistische herkomstbeginsel opnieuw tot één geheel samengevoegd. De totale lengte van het archief na bewerking bedraagt 4,85 meter. Enkele registers zijn bij het Rijksarchief achtergebleven, omdat zij deel uitmaken van de zogenaamde retroacta van de Burgerlijke Stand.

Tijdens de bewerking van het archief is de ordening geheel herzien en ingedeeld volgens een rubriekenschema dat voldoet aan de Richtlijnen voor kerkelijk archiefbeheer. Juist omdat de archivalia een uniek en gedetailleerd inzicht geven in het functioneren van de kerkelijke én dorpsgemeenschap, zijn uit het archief nauwelijks stukken vernietigd.

In samenwerking met de gemeente Boarnsterhim is de verpakkingstoestand van de bescheiden sterk verbeterd. Alle stukken zijn herverpakt in zuurvrije materialen en ontdaan van schadelijke hechtmiddelen. Enkele inventarisnummers dragen de sporen van eerdere schimmel-, vraat- en waterschade. De laatste is mogelijk veroorzaakt bij een brand in 1963 ten huize van kerkvoogd J. Cuperus, waarbij naar verluidt ook een gedeelte van de kerkelijke administratie verloren is gegaan.

Alle stukken ouder dan vijftig jaar zijn conform de Richtlijnen voor kerkelijk archiefbeheer openbaar. Jongere stukken zijn eventueel openbaar na toestemming van het college van kerkrentmeesters.